1922 | 28 Νοέμβρη (με το νέο ημερολόγιο), στις 11.30 πμ., στο Γουδή, εκτελούνται ο πρώην πρωθυπουργός Δ. Γούναρης, οι (πρώην) υπουργοί Ν. Στράτος, Ν.Θεοτόκης, Π. Πρωτοπαπαδάκης, Γ. Μπαλτατζής και ο αρχιστράτηγος Γ. Χατζηανέστης. Οι «έξι», όπως έμειναν στην ιστορία, είχαν καταδικαστεί από το έκτακτο στρατοδικείο ως υπεύθυνοι για τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Η αντίστροφη μέτρηση για την εκτέλεσή τους άρχισε στις 10-Σεπ-1922, όταν στη Χίο εκδηλώθηκε το αντιμοναρχικό στρατιωτικό κίνημα, με επικεφαλής τους συνταγματάρχες Ν. Πλαστήρα και Στ. Γονατά. Το κίνημα επικράτησε στις 14-Σεπ στην Αθήνα, η κυβέρνηση ανατράπηκε και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος υποχρεώθηκε να παραιτηθεί υπέρ του διαδόχου Γεωργίου Β’.
Είχε προηγηθεί η Μικρασιατική Καταστροφή για την οποία ευθύνεται η φιλοϊμπεριαλιστική τυχοδιωκτική πολιτική της άρχουσας τάξης. Πάνω από 50.000 ήταν οι νεκροί, 75.000 τραυματίες, δεκάδες χιλιάδες οι θανατωμένοι από τον πληθυσμό της Μικρασίας, περίπου ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες, οι διωγμένοι από τις πατρογονικές τους εστίες.
Με την κατάρρευση του μετώπου, με το κύμα της προσφυγιάς και την επιστροφή των πολεμιστών στην Ελλάδα, ξέσπασε βαθιά πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση. Η αγανάκτηση έπνιγε τους πρόσφυγες, ολόκληρο τον ελληνικό λαό, αλλά και τους εξουθενωμένους στρατιώτες. Τμήματα του στρατού στασίασαν και σε ορισμένες μονάδες δημιουργήθηκαν Συμβούλια των Στρατιωτών (Σοβιέτ Στρατιωτών).
Μπροστά στη χώρα ορθώνονταν κολοσσιαία προβλήματα: το ζήτημα της ξένης εξάρτησης, της διανομής των τσιφλικιών, της αποκατάστασης των προσφύγων κά.
Στις εκρηκτικές εκείνες συνθήκες το κίνημα των Πλαστήρα και Γονατά εξέφραζε τις προσπάθειες της άρχουσας τάξης για μια πολιτική ανασύνταξη. Έπρεπε όμως να κατευναστούν οι λαϊκές μάζες που ζητούσαν τιμωρία των ενόχων, αλλά και ριζικές πολιτικές αλλαγές.
Η καταδίκη και η εκτέλεση των «έξι», όπως και η αγροτική μεταρρύθμιση που εξαγγέλθηκε από τους επικεφαλής του κινήματος, εκτόνωσαν τη λαϊκή αγανάκτηση.
Το κίνημα κατόρθωσε να ξεπεράσει την καθεστωτική κρίση, θυσιάζοντας τη μοναρχία και ρίχνοντας στη συνέχεια όλα τα βάρη της Μικρασιατικής Καταστροφής στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων.
Για το θέμα δείτε περισσότερα στο Ριζοσπάστη:
Από τη «Μεγάλη Ιδέα» στη Μικρασιατική Καταστροφή,
Η Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή.
Λίγα λόγια για το έργο…
Καταρχήν, δεν μπορούμε να περιμένουμε μια σε βάθος ταξική ανάλυση όπως αυτή στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, τόμος Α2 + (1η έκδοση) τόμος Α΄, σελ. 113–115. Αποτελεί ένα ιστορικό δράμα που ανέβηκε για πρώτη φορά φέτος στο θεατρικό σανίδι, με την ιστορία να συναντά τη μυθοπλασία φωτίζοντας τα γεγονότα που ακολούθησαν τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και την μετέπειτα καταστροφή της Μικρασίας. Τρεις ήρωες, σε μία νέα κι αφιλόξενη πατρίδα, αποζητούν τη δική τους δικαίωση μετά τα δεινά που υπέστησαν. Δύο πλευρές, δύο διαφορετικές όψεις του δράματος συμβολίζουν την – χωρισμένη στα δύο – κοινωνία εκείνης της εποχής. Θα καταφέρουν να δικαιωθούν; Πού βρίσκεται η αλήθεια και πόσο αντικειμενικά μπορούμε να κρίνουμε τόσο σημαντικά ζητήματα, όπως αυτό της Δίκης των έξι;
Σκηνοθετικό σημείωμα του Νίκου Κρίκα
Κεντρικό πρόσωπο του έργου είναι η αφηγήτρια, τοποθετημένη χρονικά κάπου στη δεκαετία του 1990. Η παράσταση αρχίζει με μια παλιά βαλίτσα, τη βαλίτσα του παππού Σάββα που μέσα της έχει όλες τις αναμνήσεις, τις διηγήσεις, ένα κομμάτι της ιστορίας, εν τέλει, αυτού του τόπου. Αυτό το κομμάτι ζωντανεύει η αφηγήτρια. Θα μεταφερθούμε ως θεατές στο τότε, στο 1922, στην πολύκροτη Δίκη των έξι. Μπροστά μας ζωντανεύουν η Δόμνα, η Ευανθία και ο Σάββας. Μαζί τους θα παρακολουθήσουμε τη Δίκη από την αρχή μέχρι το τέλος της και παράλληλα θα εισβάλουμε στον χαρακτήρα τους, στις σχέσεις, στις συγκρούσεις τους. Όπως σε κάθε ιστορία, πάντα υπάρχουν δύο πλευρές, δύο αλήθειες. Έτσι κι εδώ. Στόχος μου είναι να αναδειχθεί ένα κομμάτι της ιστορίας που επιμελώς θάφτηκε, που έμεινε ανέγγιχτο. Να ζωντανέψει μέσα από τους ήρωες του τότε αλλά και από την οπτική της αφηγήτριας που εκπροσωπεί την τρίτη γενιά. Να φύγει ο θεατής με ερωτήματα και απορίες και όχι με έτοιμες απαντήσεις. Να ψάξει, να διαβάσει, να μάθει κάτι παραπάνω για τους προγόνους του. Γιατί η ιστορία επαναλαμβάνεται, μην το ξεχνάμε…
Η ταυτότητα της παράστασης
- Κείμενο: Δήμητρα Μπάσιου
- Δραματουργική επεξεργασία: Καίτη Αναστασίου
- Σκηνοθεσία: Νίκος Κρίκας
- Μουσική: Χρήστος Συρμακέζης
- Κοστούμια: Πελαγία Βουτζουλίδου
- Σχεδιασμός φώτων: Νίκος Κρίκας
- Ηχητικά εφέ – επεξεργασία ήχου: Κώστας Στυλιανού
- Φωτογράφιση: Κατερίνα Αρβανίτη
- Παραγωγή: ΜΗΡΚΑ ΑΜΚΕ
- Επικοινωνία: Νατάσα Παππά
Διανομή
- Μαρία Λάμπρου: Φαίδρα Παπανικολάου
- Δήμητρα Μπάσιου: Γιάννης Τσόρβας
Ηχογραφημένες φωνές
Ορέστης Μήλιος: Νίκος Κρίκας
ℹ️ Διάρκεια παράστασης: 70 λεπτά χωρίς διάλειμμα
Οι συντελεστές:
Νίκος Κρίκας / ηθοποιός σκηνοθέτης: «Παπαδιαμαντικός» ο Νίκος (γνωστή η παράταση ‑2020, «Έρως – Θάλασσα – Θάνατος στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη») γεννήθηκα και μεγάλωσε στον Βύρωνα και ασχολήθηκε με το θέατρο από τα 22 του χρόνια, δουλεύοντας –όπως είπε σε μια συνέντευξη του «κάθε φορά άλλον ρόλο, άλλο ιστορικό πλαίσιο, άλλες συνθήκες, με άλλους ανθρώπους κάθε φορά, σε άλλους τόπους …είναι πραγματικά σα να είσαι εσύ ο ίδιος μια τεράστια χρονομηχανή που μπορεί να κάνει βουτιά στο παρελθόν και ύστερα να επιστρέφει στο τώρα ή να εκσφενδονίζεται στο μέλλον». Η μάνα του Ρούλα Πατεράκη ήταν για 3 χρόνια δασκάλα του στη δραματική σχολή.
Όντας και ηθοποιός, σχετικά με την ευθύνη να σκηνοθετείς και να παίζεις, έλεγε αρχικά πως «είναι λάθος πάντρεμα», αλλά «όταν μπήκα μέσα το τόλμησα… δύσκολο σίγουρα. Γιατί όταν είσαι κάτω από την σκηνή βλέπεις καλύτερα τις ατέλειες»
Δήμητρα Μπάσιου:Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1996 και μεγάλωσα στο Παλαιό Φάληρο και από πολύ μικρή η μητέρα μου με έγραψε στο μπαλέτο και κάπως έτσι ξεκίνησε η σχέση μου με την τέχνη. Αποφάσισα στα δεκαεφτά ότι ήθελα να ασχοληθώ με την τέχνη της υποκριτικής γιατί εκεί έβρισκα το μέρος που μπορούσα να επικοινωνήσω τις ανησυχίες μου και συνάμα να σκληραγωγήσω τον εαυτό μου. Τελείωσα την δραματική σχολή των Μοντέρνων Καιρών όπου μου έμαθαν τι σημαίνει να δημιουργείς με αγάπη και σεβασμό, με έκαναν να καταλάβω ότι το θέατρο μπορεί να γίνει με πολιτισμένο τρόπο.
Εκεί σε αυτή τη σχολή γνώρισα και τον Δάσκαλο μου Πέρη Μιχαηλίδη, στον οποίο χρωστώ την μικρή μου πορεία μέχρι σήμερα… Με πήρε όταν τελείωσα τη σχολή και είχα την τύχη να με σκηνοθετήσει στις “Γυναίκες“, της αγαπημένης μου Γαλάτειας Καζαντζάκη. Αγαπώ να διαβάζω βιβλία και τα απολαμβάνω, να ενημερώνονται για την κοινωνική και πολιτική κατάσταση του κόσμου και να βρίσκομαι με ανθρώπους που με κάνουν να νιώθω άνετα, να γελάω πολύ και να μαθαίνω από αυτούς.
Βασικά ηθοποιός η Δήμητρα, σχετικά με τη μετάβαση από την ηθοποιία στη συγγραφή και την ανάληψη ενός λογοτεχνικού θεατρικού έργου δηλώνει «Εντελώς τυχαία, στη διάρκεια της δεύτερης καραντίνας σκέφτηκα πως έπεται η επέτειος για τα εκατό χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή και ήθελα να δημιουργήσω κάτι γι αυτό το λόγο. Έτσι, μετά από έρευνα αποφάσισα να κάνω ένα podcast, το “Με αγάπη από την Ανατολή”. Συνοδοιπόροι μου σε αυτό υπήρξαν ο Κώστας Στυλιανού κι ο Ορέστης Μήλιος. Στη διάρκεια της έρευνας ανακαλύψαμε πως η Δίκη των έξι ήταν ένα γεγονός το οποίο δεν είχε φωτιστεί αρκετά και δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστό στον κόσμο. Έτσι αποφασίσαμε να το κάνουμε θεατρικό με στόχο να κάνουμε γνωστότερη αυτή την ιστορία.
Τα πρώτα δύο χρόνια ήταν στην Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης Βεάκη και αποφοίτησε από την Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης Μοντέρνοι Καιροί. Παρακολουθεί επιμορφωτικό σεμινάριο στην Χοροθεραπεία στο ΕΚΠΑ. Έχει κάνει μαθήματα κλασσικού και μοντέρνου τραγουδιού και χορό.
Θέατρο: «Γυναίκες» της Γαλάτειας Καζαντζάκη σε σκηνοθεσία Πέρη Μιχαηλίδη. «Έρωτας, θάνατος, θάλασσα» διηγήματα του Αλ. Παπαδιαμάντη, σε σκηνοθεσία Νίκου Κίρκα. Συμμετοχή σε παραστάσεις playback με την ομάδα ΔΕΚΑ. κά.
Κινηματογράφος: «Μια άλλη πραγματικότητα ( distorded reality)» σε σκηνοθεσία Λευτέρη Ραμπαζής. «Clear sky», μικρού μήκους, παραγωγή Μidnight σε σκηνοθεσία Λευτέρη Ραμπαζή. Συμμετοχή σε επεισόδια δραματοποιημένης ελληνικής λογοτεχίας ΕΡΤ, δεύτερο πρόγραμμα — μέλος της ομάδας playback δέκα
Σχετικά με την οπτική της στην (πολιτική) “δίκης των Έξι”, γράφει «το γεγονός ότι ετοιμάστηκε ένα στρατοδικείο σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, με πολλές ελλείψεις και πιέσεις ξένων κρατών, ότι πολλοί από αυτούς που θα έπρεπε να δικάζονται δεν παραπέμφθηκαν ποτέ στη δίκη …θέλουμε να τονιστεί ότι η δίκη αυτή ήταν και “λαϊκή εντολή” των προσφύγων και των στρατιωτών για εκδίκηση για τα όσα δεινά υπέστησαν».…
“Η μυθοπλασία βοηθά το θεατή να αντιληφθεί την πόλωση, τις δυο πλευρές, τον διχασμό της κοινωνίας. Η κάθε πλευρά δείχνει να έχει το δίκιο της και από την άλλη όλοι κάτι χάνουν στο τέλος, όποια πλευρά κι αν διάλεξαν. Δεν θέλουμε να πάρουμε θέση υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς αλλά θέλουμε ο θεατής στο τέλος να ψάξει μόνος του, τη δική του αλήθεια”.
Πρόσκληση των ΚΟ Καισαριανής του ΚΚΕ:
Δείτε την παράσταση! Παρασκευή 18-Νοέμβρη, στην αίθουσα εκδηλώσεων του δημαρχείου Καισαριανής έχοντας την προηγούμενη πάρει δυναμικά μέρος στη συγκέντρωση και πορεία για το Πολυτεχνείο.
Λαϊκή Συσπείρωση Καισαριανής 